Mesa redonda sobre enfermidades infecciosas emerxentes en anfibios

Pontevedra, 25-04-2015

O sábado 25/04/15 realizouse unha mesa redonda sobre as enfermedades infecciosas emerxentes que afectan sobre todos ós anfibios, organizada pola AHE, ADEGA e a SGHN, no Pazo da Cultura de Pontevedra (cartafol pdf). Informouse da propagación de varias enfermidades, denominadas enfermidades infecciosas emerxentes (EIE), e que ten levado á extinción repentina a numerosas poboacións de anfibios, mesmo en lugares illados e ben preservados.

A extinción dos sapoconchos

Pontevedra, 18-02-2015

Unha das maiores lacras que sofren os nosos anfibios e réptiles son as enfermidades infecciosas emerxentes (EIE). Xa hai anos que os herpetólogos avisáronnos do alarmante declive e incluso extincións de poboacións enteiras de anfibios provocado en primeiro lugar por uns fungos denominados quitridios e posteriormente por uns virus chamados Ranavirus (ver enlace: http://www.cell.com/current-biology/abstract/S0960-9822%2814%2901149-X), cuxo vector de transmisión foron diferentes especies introducidas de anfibios que se comercializaron como mascotas e que espallaron de xeito involuntario esas enfermidades.

Pois desgrazadamente tócalle agora a vez aos nosos sapoconchos. Nun magnífico traballo realizado polos investigadores galegos da Asociacion Herpetologica Española, UVigo e Vigozoo (ver enlace: http://www.int-res.com/abstracts/dao/v113/n1/p75-80/) analízanse as posibles causas de que, durante o inverno 2012-2013, detectáranse varios individuos de sapoconcho europeo (Emys orbicularis) con letarxia, movilidade reducida en cola e extremidades nas Gándaras de Budiño (Porriño). Unha vez realizadas as necropsias a varios individuos que se atoparon mortos, detectouse en 3 deles unha verme da especie Spirorchis elegans que provocou unha enteritis necrótica asociada a infección bacteriana e embolismo causado polos ovos do parasito, que todo indica como causa máis probable da morte dos sapoconchos.

Emys orbicularis: detalle da cabeza (Fotografía cedida por César Ayres).

Trachemys scripta: detalle da cabeza (Fotografía cedida por Francisco Docampo)).

Debido a que este parasito é de orixe americano, ao igual que o sapoconcho de orellas vermellas (Trachemys scripta elegans), fai supoñer que nos atopamo ante un novo caso de enfermidade emerxente producida por unha especie invasora. Isto ven a sumarse ao desprazamento que estaba a sufrir o noso sapoconcho autóctono pola competencia coa especie introducida, xa que esta última ten maior tamaño e adoita ocupar os mellores refuxios e lugares de soleamento.

Este traballo ven a confirmar que o intercambio de parasitos entre sapoconchos exóticos e autóctonos existe, e non é inocuo como noutros casos descritos, senón que a presenza dun so exemplar parasitado podería ter efectos moi graves nas pequenas poboacións de Emys orbicularis. Estes trematodos vasculares parasitan a Trachemys, pero algúns parasitan a outros xéneros coma Pseudemys, Chrysemys, Graptemys, Chelydra e mais. Polo tanto é preciso un cambio na lexislación nacional e europea sobre o comercio de mascotas, para evitar mais casos coma este.

Dende a SGHN queremos facer un desesperado chamamento para que ninguén libere no medio natural ningún exemplar de sapoconcho introducido, sexa da especie que sexa; no caso de que alguén necesite desprenderse dalgún exemplar, pode facelo chamando ao Seprona, á Consellería de Medio Ambiente ou enviando un correo a herpetoloxia@sghn.org

Enfermidades infecciosas emerxentes: a ameaza definitiva para os hérpetos galegos?

Vigo, 05-01-2015

As enfermidades infecciosas emerxentes (EIE) supoñen un risco global, tanto para a poboación humana coma para a biodiversidade. A modificación dos ecosistemas, a introdución de especies exóticas que en moitos casos actúan coma invasoras, e a globalización que permite o movemento de mercadorías e pasaxeiros en poucas horas, representan factores que contribúen á aparición de novas enfermidades e patóxenos.

No caso galego temos varias experiencias, nas que a introdución de especies procedentes doutros países trouxo consigo o declive das poboacións autóctonas pola transmisión de patóxenos e parasitos. Unha delas e o declive do croque polo efecto negativo causado polo parasito Marteilia cochillia, ou os problemas nas poboación de anguías causados polo Anguilicolloides crassus.

Desgrazadamente para os nosos hérpetos, non hai cura para ningunha destas EIE, e os seus efectos semellan ser devastadores para as poboacións. Unha vez que entran no ecosistema semella case imposible eliminalos ou controlalos.

Temos que ser moi coidadosos, non manipular se non é imprescindible, NUNCA mover exemplares dunha zona a outra. Se temos que facer mostraxes e imprescindible desinfectar TODO o material (mangas, calzado, luvas). Hai varios sistemas:

Etanol ao 70%
Novasan ao 0,75%
Lixivia ao 4%
Virkon ao 1%

É FUNDAMENTAL A PARTICIPACIÓN CIDADÁ: SE ATOPAS ANFIBIOS MORTOS COMUNÍCAO.

César Ayres Fernández.
Membro da xunta directiva da Asociación Herpetológica Española, responsable do Grupo Ibérico de Conservación del Galápago Europeo e coordinador para Galicia do programa SARE.

No caso dos hérpetos galegos temos varios casos moi graves detectados nos derradeiros anos. A mortaldade de sapoconchos europeos (Emys orbicularis), especie catalogada coma En Perigo de Extinción (Decreto 88/2007), foi causada por un parasito (Spirorchis elegans) transmitida polos sapoconchos americanos (Trachemys scripta).

Recentemente publicouse un estudo sobre os efectos dun ranavirus nas poboacións de anfibios do Parque Nacional dos Picos de Europa, con datos dun encoro galego. Este virus afectou fundamentalmente ao pintafontes verde (Triturus marmoratus) e pintafontes ibérico (Lissotriton boscai), e indirectamente as cobras acuáticas (Natrix sp.) ao alimentarse dos pintafontes mortos ou moribundos.

E a derradeira mala nova que afecta aos anfibios, concretamente ás píntegas e pintafontes, foi o descubrimento dun novo fungo (Batrachochytrium salamandrivorans) que como o seu nome indica devora ás píntegas.